नेटवरची वंशावळ!20 Mar 2009, 0014 hrs IST

आपली वंशावळ तयार करायची हे तसे किचकट काम आहे. आपल्याला आई-वडील, आजोबा-आजी यांची पूर्ण नावे माहीत असतात. परंतु, त्या आधीच्या पिढीतील लोकांची नावे प्रत्येकाला माहीत असतीलच असे नाही. ती माहिती मिळविलीच तर ती नीट जपून ठेवणे आणखी कष्टाचे असते. अशा वेळेस इंटरनेटवरची एक वेबसाइट कामाला येते.
.....
हल्ली वर्तमानपत्रात आपण वंशावळ, अमुक एका घराण्याचे संमेलन (म्हणजे अभ्यंकर कुलसंमेलन, दामले, रानडे कुलसंमेलन वगैरे) भरणार असल्याच्या बातम्या वाचतो. एकाच आडनावाच्या (परंतु प्रत्येकाचे नाते असेलच असे नाही) मंडळींचेसुद्धा संमेलन होते. ज्यांना नाती जपणे महत्त्वाचे वाटते अथवा ज्यांना अधिक ओळखी करून घ्यायच्या असतात किंवा वाढवायच्या असतात अशी मंडळी आवर्जून अशा संमेलनाला उपस्थित राहतात.

आपली वंशावळ तयार करायची हे तसे किचकट काम आहे. आपल्याला आई-वडील, आजोबा-आजी यांची पूर्ण नावे माहीत असतात. परंतु, त्या आधीच्या पिढीतील लोकांची नावे प्रत्येकाला माहीत असतीलच असे नाही. ती माहिती मिळविलीच तर ती नीट जपून ठेवणे आणखी कष्टाचे असते. अशा वेळेस इंटरनेटवरची एक वेबसाइट कामाला येते. तिचे नाव जेनी डॉट कॉम. (geni.com)

तुमची 'फॅमिली ट्री' म्हणजेच वंशावळ काही मिनिटांत इंटरनेटवर टाकता येते. प्रत्येकाचा ईमेल पत्ता देता येतो, प्रत्येकाचा वाढदिवस देता येतो, प्रत्येकाची माहिती देता येते आणि कुटुंबात एखादा कार्यक्रम असला तर त्याचे निमंत्रणही या साइटवर देता येते. (टपालाने पत्रिका पाठवल्या आणि त्या मिळाल्या नाहीत वगैरे भानगडच नाही). हे करणे अगदी सोपे आहे. इंटरनेट ब्राऊझरमध्ये जेनी.कॉम उघडा. समोर येईल त्या बॉक्समध्ये केवळ तुमचे पहिले नाव आणि आडनाव लिहायचे आहे. ओके म्हणा की झाली वंशावळ लिहिण्याची सुरुवात. मग तुमचे आईवडील, त्यांचे आईवडील, त्यांची मुलेबाळे (म्हणजे तुमच्या आत्या, काका) या सगळ्यांची माहिती तिथे देता येईल. प्रत्येक नावाच्या बाजूला तीन बाण दिसतील. त्यातील प्रत्येकावर क्लिक करून त्या व्यक्तीच्या नातेवाईकांची आणखी माहिती भरता येईल. प्रत्येकाची जन्मतारीख देता येईल.

मुख्य पानावर गेलात की वरच्या बाजूला होम, ट्री, प्रोफाइल, टाइमलाइन, फोटोज आणि व्हीडिओज असे टॅब दिसतील. यातील प्रत्येक टॅब उघडून पाहा. त्यात अनेक सोयी आहेत. वंशावळ कोणत्या फॉर्ममध्ये दिसायला हवी, प्रत्येकाचा फोटो अॅड करायचा असला तर कसा करायचा, एखाद्या कौटुंबिक कार्याचा व्हीडिओ लोड करायचा असला तर तो कसा करायचा याच्या स्पष्ट सूचना यावर पाहायला मिळतील. तुम्ही प्रत्येकाची जन्मतारीख दिलीत आणि टाइमलाइनवर क्लिक केलेत की तुमच्या घराण्यात जन्मलेली पहिली व्यक्ती कोण हे समजेल. (तुमच्या आजोबा-आजीच्या जन्मतारखा माहीत असतील, पण त्या आधीच्या प्रत्येक माणसाच्या जन्मतारखा आणायच्या कुठून? त्यासाठी घरातील ज्येष्ठांची मदत घ्यावी लागेल.) तसेच कॅलेंडरवर क्लिक केलेत की वर्षभरात कोणाचे वाढदिवस कधी येतात ते कळेल. त्याचा एकदा प्रिंटआऊट काढून ठेवला की काम झाले. एखाद्या नव्या कुटुंबीयाची भर पडली तरच साइटवरच्या 'ट्री'मध्ये बदल करावा लागेल. एखाद्याचा मृत्यू झाला तर तसाही बदल करता येईल.

एकदा तुम्ही ही 'ट्री' बनवायला सुरुवात केलीत की प्रत्येकाचे मूळ शोधण्याचा छंदच लागेल आणि सुरुवातीला केवळ स्वत:चे व पत्नी, मुलांचे डिटेल्स देण्यासाठी सुरू केलेली वंशावळ आणखी विस्तारत जाईल. नातेवाईक व मित्रांचे वाढदिवस लक्षात ठेवण्यासाठी गुगल कॅलेडरचा चांगला उपयोग होऊ शकतो. या कॅलेडरमध्ये सेटिंग केलेत की तुमच्या मोबाइलवर वाढदिवसाच्या आदल्या दिवशी मेसेज येतो. मग तुम्ही लगेचच इतरांच्या आधी त्याला शुभेच्छा देऊ शकता. तुम्ही इंटरनेटवर जाऊन 'बिल्डिंग फॅमिली ट्री ऑन वेब' असा सर्च दिलात तर असंख्य साइटची माहिती मिळेल. प्रत्येकाचे काही प्लस/ मायनस पॉईंट असतातच. पण मला तरी जेनी.कॉम ही अगदी सामान्यांनाही वापरायला सुलभ राहील अशी शक्यता वाटते.

ही कॅलेंडरंही अनेक प्रकारची असतात. याहू आणि एमएसएनने स्वत:चे कॅलेंडर नेटवर ठेवले आहे. 'सनबर्ड' नावाचे मोझिला ग्रूपने काढलेले कॅलेंडर खास याच गोष्टीसाठी काढलेले आहे. या 'सनबर्ड'मध्ये खूप अतिरिक्त सोयी आहेत. ही सगळी कॅलेंडर्स चकटफू आहेत. सनबर्ड एकदा लोड करून पाहा. पण मला वापरायला सुलभ म्हणून गूगल कॅलेंडरच आवडते. कॅलेंडरवर कमी तपशील मावतो असे वाटले तर ब्लॉगद्वारे तुम्ही डायरीही ठेवू शकता. पण कॅलेंडरमधल्या बऱ्याच सोयी ब्लॉगमध्ये नसतात.